Батыс Қазақстан облысы Қазақстан Республикасының солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан. Облыс аумағы 151,3 мың шаршы км немесе республика аумағының 5,6% құрайды. Батыс Қазақстан облысы солтүстіктен оңтүстікке қарай 425 км және батыстан шығысқа қарай 585 км созылып жатыр.
Облыс 1932 жылы 10 наурызда құрылған. Облыс орталығы-Орал қаласы. Облыстың әкімшілік-аумақтық бөлінісі 2 қала (Орал қаласы – облыстық маңызы бар, Ақсай қаласы – аудандық маңызы бар), 12 әкімшілік аудан, 3 ауыл, 443 ауылдық елді мекен болып табылады.
Батыс Қазақстан облысы Мұнай-газ өнеркәсібінде, машина жасауда, тамақ өнеркәсібінде, құрылыс индустриясында, астық шаруашылығында және мал шаруашылығында маманданған Батыс макроөңіріне жатады.
Облыста халықтың тығыздығы шаршы км-ге 4,2 адамды құрайды, бұл Ақтөбе (шаршы км-ге 2,8 адам) және Маңғыстау (шаршы км-ге 3,9 адам) облыстарымен салыстырғанда жоғары.
Табиғат және климат
Облыс аумағының рельефі, негізінен, солтүстік-шығыстан оңтүстік-батысқа қарай төмендейтін, бес геоморфологиялық ауданға бөлінген жазық аумақты білдіреді.
Батыс Қазақстан облысының аумағында Солтүстіктен оңтүстікке қарай топырақтың мынадай типтері бөлінеді: Оңтүстік қара топырақтар, қара-қызғылт, қызғылт және қоңыр топырақтар. Басым дәнді-түрлі шөп, дәнді-жусанды, жусанды-еркекшөп өсімдіктері.
Облыстың климаты шұғыл континенталды, қысы суық және жазы ыстық, күзгі және ерте көктемгі аяздар, қысқы жылымықтар және тұрақсыз атмосфералық ылғал жеткіліксіз.
Қаңтар –11оС, шілде +24оС, жылдық жауын-шашын орташа есеппен 300 мм. Құрғақшылық жиі орын алады.
Облыста қауіпті метеорологиялық құбылыстар байқалады: құрғақшылық, шаңды және құмды дауылдар, бұршақ, үсік бұрқасын, көктайғақ.
Батыс Қазақстан облысында 200-ге жуық өзен бар, олардың жалпы ұзындығы Жайық өзенін есептемегенде 4600 км-ге тең. Облыстың солтүстіктен оңтүстікке қарай қиылысатын басты өзені-Жайық өзені. Бұл өзен Орал тауларынан 600 м биіктікте басталады. Жайық өзенінің жалпы ұзындығы 2354 км, ал облыс аумағы шегінде 500 км — ге тең.Жайық Каспий маңы ойпаты арқылы ағып, Каспий теңізіне құяды. Өзендер аралас қоректенеді: қар, жер асты сулары және атмосфералық жауын-шашын.
Облыс аумағында 3260 көл бар, жалпы ауданы 960 км-ге2 тең. Бірақ мұндай үлкен санның тек 84 көлінің ауданы 1 км-ден2 асады. Жаз мезгілінде көлдердің су беті күрт төмендейді, ал жаздың аяғында шағын көлдер толығымен кебеді. Жайылма түріндегі көлдердің көпшілігі Жайық өзенінің аңғарында бар. Бұл әдетте ескі арналарда пайда болған ескі көлдер.
Ең үлкен көл-Орал қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 70 км жерде орналасқан Шалқар көлі. Бұл көлдің ауданы, тіпті өте құрғақ жылдары, 191 км-ден 2асады. Бұл Жайық өзенінен көлге қуат беретін арна салынуына байланысты. Шалқардан Солянка өзені ағып өтеді — Жайық өзенінің жоғары төгілуі кезінде өз бағытын өзгертеді және көлден емес, керісінше — Жайық өзенінен көлге ағады.
Батыс Қазақстан облысы дала және шөлейт табиғи аймақта орналасқан.
Табиғи ресурстардың сипаты мен экономиканың басым дамыған салалары бойынша облысты екі бөлікке бөлуге болады:
- солтүстік: мұнай-газ өнеркәсібі, машина жасау және металл өңдеу, жеңіл және тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары орналасқан, құрылыс материалдары мен индустрия өнеркәсібі, астық өндірісі, сүтті-етті мал шаруашылығы, шошқа шаруашылығы және құс шаруашылығы дамыған;
- оңтүстік: ауыл шаруашылығы машиналарын жөндеу, жергілікті құрылыс материалдарын өндіру, етті мал шаруашылығы, жайылымдық-етті және етті-майлы қой шаруашылығы, табынды жылқы шаруашылығы дамыған.
